اگر يادتان باشد، در مورد روزه و طهارت نوشتم، و وعده دادم كه در مورد احكام ديگر هم تا جايي كه بتوانم، چنين بررسي را در مورد برخي مسائل بكنم، در اين مطلب، به تاج سر بندگي، نماز، ميپردازم.
1. اذان و اقامه نمازهاي يوميّه، گرچه بسيار مورد تأكيد و سفارش است، ولي جزء واجبات نيست و بدون آن نماز باطل نميشود. نمازهاي غير يوميّه هم، چه واجب و چه مستحب، اذان و اقامه ندارند.
2. براي نيّت نماز (مانند نيّت همه عبادات) لازم نيست حتماً چيزي را به زبان بياوريم و يا از دل بگذرانيم، همينقدر كه حواسمان باشد داريم كدام نماز را ميخوانيم و براي خدا هست، كافي است.
3. اگر نماز صبح قضا شد، لازم نيست حتماً در صبح ديگري خوانده شود، هر موقع روز ميشود خواند؛ همچنين در مورد ساير نمازهاي قضا شده.
4. نمازي كه بايد قرائتش بلند خوانده شود (صبح و مغرب و عشاء) قضايش را هم بايد بلند خواند، و همچنين نمازي كه بايد آهسته خوانده شود ... .
5. بالا بردن دستها براي تكبيرة الإحرام (و نيز ساير تكبيرهاي نماز)، انجام قنوت و سلام اوّلي نماز، مستحب هستند، و بدون آنها هم نماز صحيح است.
6. خانمها براي نماز بايد تمام بدن را بپوشانند، ولي اين پوشش لزوماً چادر نيست، يك لباس مناسب هم كه پوشش لازم را داشته باشد، كافي است.
7. گفتن الحمد لله بعد از خواندن حمد توسّط امام جماعت، و نيز انگشتر چرخاندن هنگام قنوت، و نيز دست به صورت كشيدن بعد از قنوت، و نيز صورت چرخاندن به چپ و راست بعد از سلام نماز، هيچكدام وجهي ندارند. بپرهيزيم از بدعت و خرافه ... .
8. اگر در هنگام كسي به شما سلام كرد، جوابش واجب است، حتّي اگر كودك باشد؛ و البتّه براي جوابش بايد بگوييد: "سلامٌ عليكم" و نه "عليكم السلام"
9. كساني كه نشسته نماز ميخوانند، بايد تا جايي كه امكان دارد، 7 نقطهاي كه بايد براي سجده روي زمين باشد را روي زمين بگذارند. و اگر بايد محلّ پيشانيشان بالاتر باشد، بايستي با پايه يا ميز يا ... مهر را بالا بياورند و كف دستها بايد روي زمين باشد.
10. اگر در قرائت و تلفّظ درست حرف "ظ" مشكل داريد (مثل من!) ذكر ركوع را همان سه مرتبه "سبحان الله" بگوييد! به همين راحتي!
11. هر حركت اضافي، مبطل نماز نيست، در هنگام نماز، وقتي كه ذكري نميگوييد ميتوانيد يكي دو قدم حركت كنيد (تا جايي كه حالت نماز به هم نخورد) و نيز مادر ميتواند در هنگام نماز نوزادش را در آغوش گرفته و حتّي شير بدهد.
12. به فرزندتان يا رفيقتان گير ندهيد كه نماز ظهر و عصر را و مغرب و عشاء را سريع، پشت سر هم بخوان! اصلاً همين جدا خواندن (پنج وقت) مستحب است!
13. اصلاً كي گفته صورت با آرايش نماز ندارد؟! درست كه براي وضو نبايد مانعي از رسيدن آب به پوست باشد، ولي براي نماز، همينقدر كه مابين پيشاني و مهر مانعي نباشد كافي است.
14. بر روي كاغذ هم ميشود سجده كرد! مگر اين كه يقين كنيد از پنبه يا كتان تهيه شده!
15. نماز زيارت براي ائمه معصومين عليهم السلام است، نه براي امامزادگان.
16. بانوان گرچه در مقابل نامحرم بايد تمام بدن (به استثناي دستها تا مچ و گردي صورت، آن هم بدون زينت و آرايش) را بپوشانند، امّا در هنگام نماز اگر نامحرمي نبود، پوشاندن كف و روي پاها تا قوزك واجب نيست.
17. تمام اذكار نماز (بجز ذكر بحول الله ...) واجب است در حال سكون خوانده شوند.
18. در نماز جماعت، تبعيّت از پيشنماز در اعمال (حركات) واجب است، ولي در اذكار واجب نيست.
19. در تمام نماز (بجز سلام) جايز نيست غير خدا را مخاطب قرار داد؛ پس خواندن دعاي فرج (الهي عظم البلاء... كه در قسمتي از آن اهل بيت عليهم السلام را مخاطب قرار ميدهيم) و زيارات و ... در هيچ جاي نماز (از جمله قنوت) جايز نيست.
20. معروف است كه اگر كسي خداي نكرده چيز ناجوري خورد، يا كار ناجوري كرد، تا چهل روز نماز ندارد! و به همين خاطر به او ميگويند نبايد نماز بخواني! اين اشتباه است، ممكن است به خاطر آن گناه، قبول نماز در درگاه الهي سخت شود، ولي اين، تكليف الهي را از گردن گنهكار بر نميدارد. اتّفاقاً به نظر من، آن بنده خدا بايد بيشتر به نماز و مناجات بپردازد تا گناهش پاك شود . مثل گذشته، بنده خوب و نازنين خداي مهربان شود ... .
در نوشتن اين مطلب، نگاهي هم داشتم به كتاب "مردم و برداشتهاي احكام" استاد "محمود اكبري" ببخشيد اگر قدري هم بينظم و پراكنده شد! اگر موردي هم به ذهن شريفتان رسيد، امر بفرماييد تا اضافه كنم.